Steamalmanac

W 1876 roku utworzono instytucję pokojowe i zwykłe. Do tej instytucji zaliczli się w miastach sędziowie pokoju, a w osadach i wsiach sądy gminne składające się z sędziego gminnego i 2 ławników wybieranych na trzy lata przez gminne zebrania okręgu sądowego. Drugą instancją pokojową były zjazdy pokojowe składające się z Prezesa Zjazdu, sędziego pokoju i wzywanych sędziów gminnych.

Zwykłą instytucją był sąd okręgowy w guberni. Druga instancją była izba sądowa jedna na całe królestwo mieszczące się w Warszawie przy placu Krasińskich.

W sprawach cywilnych:

Władza sędziów pokoju i sądów gminnych

1. Wynikające z zobowiązań osobistych nie przekraczających 300 rubli
2. Powództwa o wynagrodzenie szkód i strat przekraczających 300 rubli, bądź nie dających się określić przed rozstrzygnięciem sporu
3. Skargi o zakłócenie posiadania, jeśli nie minęło 6 miesięcy od szkody
4. Skargi o pogwałcenie służebności ( księga II kodeksu Napoleona) jeżeli nie minął rok.
5. Prośby o zabezpieczenie śladu dowodu
6. Prośby o dział ruchomości do wysokości 500 rubli.

Wyłącznie sądom gminnym podlegały sprawy włościańskie dotyczące spadków i działów gruntu przeszłych na własność włościan, zabudowań na gruntach, oraz na gruntach niezależnie nabytych nie przekraczających wartości 1500 rubli na mocy Najwyższego Ukazu 2 marca (19 lutego) 1864 roku.

Wyłącznie do sądów gminnych należały sprawy dotyczące pogwałcenia przepisów sprzedaży zastawienia i rozdrabnianiu osad z mocy nabytych w dzierżawę osad z mocy ustawy 11 czerwca 1891 roku oraz spory obok fortecy Nowogeorgiewskiej z mocy ustawy z 1875 r i 1877 roku.

Sądy pokoju i gminne nie należały nigdy zabezpieczenia skarg w księgach hipotecznych , spory o prawo własności,  dzierżawy wieczyste, służebność, o własność wnętrza ziemi, powództwa zostające w związku z interesami zarządów skarbowych spory o odkrycia i wynalazki.

W sprawach karnych podlegały wszystkie wykroczenia za które „Ustawa o karach” wymierzała

• nagany, uwagi i napomnienia
• kary pieniężne do 300 rubli
• areszt do 3 miesięcy 4) wiezienie do 1 roku
• spory między pracodawcą a sługą i robotnikiem
• z powodu polowania

Sędziowie pokoju nie rozpatrywał spraw karnych w sprawach gospodarczych oraz gdy przestępstw dokonał żołnierz bądź urzędnik państwowy.

Skarga w sprawie karnej zawierać powinna

1. Imię, nazwisko stan i miejsce zamieszkania
2. czyn przestępczy miejsce i czas jego spełnienia
3. Szkody i straty
4. Osobistość oskarżonego lub podejrzanego
5. Wymienienie świadków lub wskazanie innych dowodów
6. Rok miesiąc i dzień poddania skargi

Władze sądowe

Sądem pierwszej instancji są sądy okręgowe .

1. W sprawach cywilnych wszystkie sprawy nie należące do sędziów pokoju i gminnych oraz skargi na decyzję wydziałów hipotecznych przy sędziach pokoju
2. W sprawach karnych wszystkie sprawy nie należące do sędziów pokoju z wyjątkiem
   1. Niektórych spraw prasowych
   2. Zbrodni stanu
   3. Przestępstw urzędników gubernialnych i państwowych
3. W sprawach hipotecznych wszystkie sprawy hipoteczne należące do hipotek gubernialnych

Od wyroków zaocznych mogła być złożona opozycja w przeciągu jednego miesiąca przy postępowaniu zwykłym i dwóch tygodni przy postępowaniu skróconym

Od każdego wyroku przysługiwała apelacja.

Źródło:

Przewodnik Po Guberni Kaliskiej L.V Jacques,  Stanisław Graeve