Za Panem Mieczysławem Kędelskim prezentujemy „Spis ludności Kamieńca Podolskiego z 1795 roku”:
Materiały nadesłała Alicja Michajluk
„Jednym z cenniejszych źródeł genealogicznych z końca XVIII i całego wieku XIX dla kresów wschodnich (na terenie zaboru rosyjskiego) są tak zwane rewizje dusz, czyli pogłówne spisy ludności płacącej podatek osobisty (poduszny), a więc przede wszystkim włościan, mieszczan i Żydów. Tego typu imienne spisy miały charakter głównie fiskalny. Niemniej jednak uzyskane z nich informacje mogą stanowić lepszą podstawę do ustaleń genealogicznych od źródeł pośrednich typu skarbowego (rejestry pogłównego czy podymnego), tworzonych w ostatnich latach Rzeczypospolitej. Pierwszy z interesujących nas spisów ludności na terenie zaboru rosyjskiego pochodzi z roku 1795. Była to tak zwana V rewizja dusz, zarządzona przez władze carskie po trzecim rozbiorze Rzeczypolitej.
W ukazie wyliczono kategorie ludności podległe spisowi, a mianowicie: szlachtę bez poddanych (na służbie prywatnej oraz osiadłej na własnych gruntach), chłopów i czeladź, kupców, mieszczan i majstrów różnych rzemiosł; ponadto wyróżniano ludzi rosyjskich, Żydów i Karaimów, Cyganów i Tatarów, lekarzy i nauczycieli oraz duchownych według wyznań, służbę kościelną i klasztorną, wreszcie ubogich i sieroty. W sumie kwestionariusz spisowy był dość bogaty, zawierał informacje o stosunkach społeczno-zawodowych, etnicznych i wyznaniowych. Wypełniający formularz musiał wyraźnie wyodrębniać rodziny, a następnie precyzyjnie wskazywać na stosunek poszczególnych osób do głów rodzin, lub bardziej skomplikowane relacje wewnątrz-rodzinne. Precyzja tu była jeszcze większa aniżeli w spisach przeprowadzanych – przez Komisje Porządkowe Cywilno-Wojskowe – na terytorium Rzeczypospolitej w latach 1790-1791.
Dla wykonania tych spisów sądy grodzkie i ziemskie w obecności naczelników powiatów wyznaczały spośród szlachty jednego deputata dla każdej parafii.
Obowiązkiem deputata parafialnego było czuwanie nad poprawnością i wiarygodnością spisu, a także zebranie skazek od obywateli i sporządzenie zestawienia wyników spisów dla swojej parafii.
Piąta rewizja dusz nie miała charakteru powszechnego, gdyż celowo pominięto szlachtę majętną. Osobno miał być sporządzony spis szlachty posesjonalnej. Spisem tym mieli się zająć marszałkowie lub w ich zastępstwie podkomorzowie. Powinien być skończony jednocześnie z rewizją. To rozszerzenie spisu na wszystkie kategorie ludności należy tłumaczyć tym, że rząd pragnął mieć możliwie wyczerpujące dane o zaludnieniu nowych nabytków terytorialnych.
Wyniki rewizji dusz z 1795 roku (niestety zdekompletowane) znajdują się w Archiwum Państwowym w Wilnie.
W Bibliotece Polskiej Akademii Nauk w Kórniku znajduje się rękopis spisu ludności Kamieńca Podolskiego. Autorem rękopisu jest Józef Bałasanowicz, szlachcic – który prawdopodobnie pełnił funkcję deputata dla parafii kamienieckiej.
Rewizja z 1795 roku jest spisem imiennym, mieszkańców spisywano w ramach rodzinnych gospodarstw domowych. Rejestry ujmują w kolejności głowę rodziny, poniżej podają imię żony, dalej imiona synów i córek, zachowując przeważnie porządek starszeństwa w obrębie płci. Przy niemal wszystkich osobach podano wiek.
Prezentowany spis ludności Kamieńca Podolskiego miał niewątpliwie charakter podatkowy. Ustawa z 1785 roku – dzieląc ludność miast gubernialnych i powiatowych na sześć grup – wprowadzała klasyfikację ludności miejskiej na:
1) mieszczan-posesorów,
2) kupców zapisanych do jednej z trzech gildii,
3) rzemieślników, zapisanych do cechów,
4) przybyszów z innych miast lub z zagranicy, osiedlających się na stałe,
5) tak zwanych znamienitych obywateli, do których zaliczano tych, którzy pochwałą sprawowali wyższe urzędy miejskie, ukończyli wyższy zakład naukowy, artystów; następnie kapitalistów i bankierów, kupców-hurtowników, właścicieli okrętów,
6) posadzkich, to znaczy tych, którzy się urodzili w mieście lub mieszkają w nim od dawna, ale których nie można zaliczyć do żadnej z pozostałych kategorii; .
W ramach rewizyjnych wiadomości sporządzonych dla śródmieścia i przedmieść wyodrębniano kilka kategorii ludności: mieszczanie miejscowi i napływowi, czasowo zamieszkali (wolni), służba domowa, przybyli z zagranicy, żołnierze krajowi i zagraniczni, szlachta; przy czym w każdej z tych kategorii wyodrębniano jeszcze osiadłych i nieosiadłych.”
| Lista nazwisk (786); osób ujętych spisem – 3.106 “Spis ludności Kamieńca Podolskiego z 1795 roku” | ||
| Abiński Abramowicz Adamowicz Adamowski Adanowski Aftanowicz Agermann Aksentowicz Aleksandrowicz Andrusiewicz Andruszczyszyn Andruszewski Andruszkiewicz Andrzeszkiewicz Antosiewicz Arkusiewicz Arutiunowicz Asłanowicz Bacikowski Baczyński Bajarski (Baiarsk) Bajdecki Bajkowski Bakałowicz Balicki Baltazarowicz Bałasanowicz Baraniecki Baranowski Barcikowski Bardyszewski Bartosiewicz Bartoszewski Barzyński Basiuk Baworowski Bednarowski Bedrenko Berbeć Berezowski Bereżnicki Betkowski Białkowski Białostocki Bidaciewicz Bielański Bielecki Bikłan Bilski Bińkowski (Binkowski) Bobecki Bobiński Bobrowski Bogaczewski Bogdanowicz Bohosiewicz Bojacki (Boiacki) Bokoszewicz Borewicz Borkowski Borysiewicz Borzejowski Bosczuk Braniena Brarnina Brodziański Brończuk (Bronczuk) Browarski Brukiel Brzeziński Brzozowski Buczakowski Bułakowski Burdejny Burkowski Butkowski Byshy Byszkowski Cetnarski Charzewski Chełkowski Chodakowski Chraniewski Chrzanowski Chudziński Chylinowski Chyliński Cichocki Cichoński Ciechoński (Ciehoński) Cieńkiewicz Ciesielski Cieślewski Cuwiedzi Cybulski Czajkowski Czarnecki Czerkicz Czerniga Czycebnicki Czyżewicz Czyżewski Czyżowski Ćwikła Damm Danikiewicz Danilkiewicz Dawidowicz Dąbrowski (Dombrowski) Dekaprelewicz Dekaprelowicz Dekarelowicz Dębicki Dłużniewski Dobrawski Dobrowolski Dobrzański Doliński Domaga Donig Douhan Douhaniuk Douhaszczuk Dromirecki Drozdowski Drozdyn Drylewski Dubiński Dudewicz Dumanowski Dumiński Dunajski Dutkiewicz Dwernicki Dygaluk Dymyhowicz Dziergiel Dziewakowski Dziubiński Dzurkowski Ekart Elert Eliaszow Ewangelista Falkowski Farenhoff Fedakiewicz Federeński(Federenski) Federowicz Fedorowicz Ferzbiet Fiekiewicz Filibelli Filipowicz Fokelman Fortuński Froszko Furanek Gabrusiewicz Galnasiński Gałecki Gałowski Garabiedczejew (Garabiedczeiew) Garabiedow Garbowiecki Gawłowski Gerner Gewald Gierczuk Giergiel Gliński Gładkowski Głaz Głębocki (Głembocka) Głowacki Gniatkowski Golański Golkowski Gollemberg Gołębiowski (Golembiowski), (Golembioski) Gontrychowicz Gorgiewicz Gosz Gottmann Górski (Gurska), Grabowski Gradkowski Greczeski Grętkowski Grocholski Grodecki Gruszecki Gruszewski Gruzin Grzegorzewski Grzybowski Gułka Gurowski Hadziewicz Halecki Halszczyc Hałuszkiewicz Hamuer Hankiewicz Harasymowicz Hażek Heblecki Helicz Herczakiewicz Hiliński Hobodzianiuk Hoffmann Hoiński Hołyński Horodnicki Horodyński Hoszczakiewicz Hrehorowicz Hryniewiecki Hubicki Hubiński Hudiak Hudymowicz Humiński Hyber Hypiak Iliński Ilnicki Irlabez Iwanicki Iwanowski Iwański Iwaszcz (Jwaszcz) Iwaszczyszyn Izlayber Jabłoński Jackiewicz Jagniszewski Jagodziński Jakubowicz Jakubowski Janasko Janczyński Janecki Janiszewski Janiszowski Jankowski Janowicz Janowski Jarocki Jarosz Jarymowicz Jastrzemski Jeleniewski Jezierski Jędrzejewski (Jendrzeiewska) Jędzikowski Józefowicz Juranko Jurkiewicz Jurowiecki | Kachniakiewicz Kaczan Kaczkowski Kaczurowski Kaliszewski Kamartyński Kamiński Kanderski Kaniowski Kapczyński Kapuściński Karabczyński Karle Karmas Karpiński Karpowicz Kasprowicz Kaszteli Kirkorowicz Kirynieicki Kistrzycki Kitasiewicz Kluczewski Kluszkiewicz Kluszyn Kłodnicki Kmiciewicz Kobrzyniewicz Kobrzyński Kobylański Kobyliński Kobylnicki Kociubaiski Kociubiński Kofarski Kogutowski Kolankowski Kołodnicki Komamicki Komarnicki Komorowski Konopnicki Koralewicz Koralewski Koralkowski Korman Korzeniowski Kosowski Kostecki Koszko Kotocki Kotwicki Kowalewski Kowalski Kozakiewicz Koziarski Kozinkiewicz Kozłowski Krakowiecki Kralewski Krasinkiewicz Krasińkiewicz Krasnodębski (Krasnodembska) Krasnopolski Krągły Krokowski Kruszyński Krymski Krynicki Krzybalski Kszyształowicz Krzysztofowicz Krzyżanowski Kubowski Kucharski Kueimowicz Kuhajewski Kulczycki Kułaczkowski Kuriański Kuryłowicz Kurzymski Kuszniryna Kuszymski Kutkowski Kuźmiński Kwiatkowski Labans Landskamicz Langa Laskowski Lasowski Lebudow Leleń Lepiński Lesiewicz Lesiński Leski Lewandowski Lewgawski Lewicki Lisowicz Lisowski Litwiński Lotocki Lotolowski Lubaczewski Łazarowicz Łęgawski Łukaszewicz Łużycki Machnowski Maciej Maciejewski Maciejowski Maćkowski (Mackowska) Magdaliński Majewski Majko Malaskt Malczewski Malinowski Maliszewski Mallemberg Mankiewicz Manus Manusiewicz Marcinkiewicz Markaniewicz Markarewicz Markiewicz Marszałkiewicz Marszewski Martynowski Maruchnienko Maruszkiewicz Maryczewski Masztalerz Matczyński Matłowski Matrewicz Matur Matuszewski Matys Mazanobis (?) Mazurkiewicz Mejerdycz Meketyński Melikowicz Mendelkowski Mendrzejewski Meulski Michalewicz Michalski Michałowicz Michałowski Mielikowicz Mielnicki Mierzwicki Mikołajewicz Mikołajewski Mikulski Milewski Milikowicz Miłasiewicz Miłoszyński Mirecki Miroczka Misiewicz Młodziański Moczarowski Mohowicz Mohyłowski Mokrzycki Mołdawski Mory Moskal Moskalski Mroczkowski Muciudyński Muratowicz Muszczyński Muzyka Mysyrowicz Mytliński Naguszewski Nahabied Nahabiedowicz Nahabiedowy Nanowski Narolski Natkiewicz Nazarko Nazarowicz Negrusz Niedzielski Nieuwarzewski Niewarzewski Niżyński Nogoszewski Nowakowski Nowicki Nudkowski Ochotnicki Odolski Olański Olewiński Olszewski Olszyński Ołyński Opaliński Opieczenko Opuczenko Orlan Ordyński Orlański Orłowski (Orloski) Osłowski Ostapowicz Ostrowski Oszczakiewicz Ośmielewski Otruszewski Ozuiski Pahycki Pałucki Panecki Paniwicz Pankoszewski Paschalis Pasiemicki Paszkowski Patrycki Pawli Pawlicz Pawłowski Pedrzycki Petroniewicz Pęchyrzewski Piasecki Piątkowski Pichelsztyn de Piekarski Piernbicki Pietranewicz Pikulski Pikuła Pilik Piotrowicz Piotrowski Płaszczewski Pobereżnikow Podgórski Podolski Podufałowicz Polaczkiewicz Polański Pomorski Popławski Popowski Poradowski Poremba Porębski Powroźnicki | Półtorak (Połtoraczka) Pretfos Prochowski Proszkarowicz Protaski Protecki Pruchnicki Pruszkiewicz Przeciesiński Przeszlicki Przybielewicz Przypiałkowski Przystawski Putkowski Pytkowski Raczkowski Radecki Radłowski Radwański Radziecki Rakoczyński Rakowski Rasiewicz Raszkiewicz Rogucki Rokoczyk Rolicki Romanowski Rosłowski Rotkowski Rozałewski Rożnicki Rudakiewicz Rudnicki Rudziński Ruparski Rusnakowski Rybakowski Ryplański Rzeszowski Rzewucki Sadłowski Sadnowski Sadowski Sadurski Sakowicz Sakowski Samborski Sandowski Sanka Sawowicz Seffer Segedyn Senegej Senegiewicz Serbinczuk Serawszczyński Serednicki Sernicki Serowiszczyński Serwatowski Sieradzki Sierakowski Sikorski Sinkiewicz Siżewski Skakun Skarbek Skowroński Skrebel Skrzycki Skulski Slogryn Słobodziański Słobodziński Służnicki Smaluk Smodyłkowski Smoliński Smoluk Snowedecki Snowidecki Sojkiewicz Sokalski Sokolnicki Sokołowski Soliński Sołtanowicz Sołtowski Sołtyczenko Soroczyński Sorowszczyński Sosnowski Sośnicki Spendowski Spiczuk Spytkowski Staniszewski Stankiewicz Steblecki Stefański Stempkowski Stocki Stratyński Strutyński Strykowski Strzelbicki Strzembocki Strzembowski Strzyżewski Syry Szadbej Szadlej Szahin Szarliński Szatkowski Szczeciński Szczerbiszczyk Szczygielski Szefferowicz Szerzewerk Szkrzyński Szmyt Szpilkowski Szulc Szyb Szybert Szydlarski Szydlik Szydłowski Szymonowicz Śliniński (Sliniński) Ślusarski Śniarowski (Sniarowsla) Śnidziński (Snidziński) Świdnicki Świeblecki Świergocki (Swiergocki) Święcicki Tackiewicz Taraszkiewicz Tarkowski Tarnawski Taszyński Tatarowicz Tatarzynowski Tatusiewicz Telatycki Teleśnicki Tembicki Templinowicz Tepper Terlecki Tłustoforowicz Toczyński Tokarski Tołstanowski Topolnicki Topolski Torostecki Toroszewicz Towamicki Tracki Trafkowski Trojanowski Twarzyński Tychowski Tymiński Tymkiewicz Tynowski Tysowiecki Tytjanow Uchrynowicz Uczt Uhrynowicz Uhryńszuk Ulf Ulmyn Ułasiewicz Ułaski Usiatyński Wackiewicz Wadowol Waraniecki Wartabied Wartabied Adamowicz Wartanowicz Warteresiewicz Wartureziewicz Wasyl Wasylewski Wasylkowski Ważyński Werbski Wesołowski Weyson Węgliński Węgrzynowski Widecki Wielogórski (Wielogurska) Wiernicki Wierzacki Wierzbicki Wilaczkowski Wilczyński Wilogórski (Wilogurski) Winiarski Wiszniowski Witanowski Witwicki Woehhajser Wojakowski Wojciechowski (Wociechowska) Wojtasiewicz Wojtkowski Wojtowicz Wolański Wolski Wołoski Wondolski Woroniecki Wottlinowicz Wroński Wychotnicki Wysoliński Wyszymirski Wyszynowicz Zabłocki Zaborowski Zacharko Zadurski Zagórski (Zagurski) Zagumiak Zakrzewski Zaleskiewicz Załucki Załukiewicz Zanco Zaniewicz Zaremba Zarwisz Zatwardnicki Zawadowski Zawadzki Zawalski Zawarewski Zborowski Ziatkowski Zieliński Zinkowski Ziobrowski Złotnicki Zyber Zyndorowicz Źądliński Żeliborski Źukowski Żurakowski Żurawski Żurkowski |
Źródło – Geneologia. Studia i materiały Historyczne. Tom 12 2000 r. – Wydawnictwo Historyczne
Artykuł pochodzi ze strony Pana Janusza Stankiewicza
