Komunikacja kolejowa - Steamalmanac

Gubernie przecinała jedna linia kolejowa warszawsko-kaliska przebiegająca w obrębie 77 wiorst od Skalmierzyc do granicy guberni piotrkowskiej linia ta szła przez Kalisz, Winiary, Opatówek, Radliczyce, Kociołki, Sędzice, Sieradz, Zduńską Wolę, Łask, Łódź, Łowicz.

Droga z Warszawy do Kalisza na początku XX wieku trwała 9 godzin, pociąg pokonywał ten dystans z prędkością 35 wiorst. Początek linii sięga II połowy XIX wieku. Planach kolei istniał już w latach 60 jednak dopiero 21 marca 1896 roku walne zebranie akcjonariuszy kolei warszawsko-wiedeńskiej upoważniło Rade Zarządzającą do podjęcia starań o koncesje na budowę linii Warszawa Kalisz.

Władze zgodziły się jednak pod warunkiem, że szerokość linii kolejowej nie będzie środkowo europejska a ogólna państwowa tj. 1524 mm. Za budowę wzięto się bardzo szybko. Większość drogi szła wzdłuż taktu Warszawa- Paryż. Cała długość kolei wynosiła 242 wiorst. Najważniejszą stacją była Łódź. Budowa była podzielona na 4 etapy Warszawa-Sochaczew, Sochaczew-Zgierz, Zgierz-Zduńska-Wola, Zduńska-Wola-Kalisz. Najtrudniejsze i najkosztowniejsze budowle na linii był wiadukt nad linią warszawsko-wiedeńską oraz most nad Wartą. Inne ciekawe projekty na trasie budowy to most przez Utratę pod Błoniem, wiadukt nad linią bydgoską pod Łowiczem, wiadukt nad szosą kaliską pod Domaniewicami, wiadukty pod Zgierzem, wiadukty w Łodzi, most na Nerze, most na Prośnie wiadukt pod Opatówkiem.

Najbardziej malowniczymi odcinkami trasy była trasa miedzy Zduńska Wolą a Sieradzem i Opatówkiem a Kaliszem.

W planach była druga linia kolejowa wieruszowska miała iść przez Zduńską Wolę, Burzenin, Widawy, Osjaków, Działoszyn, i majątki ziemskie Ptaszkowice, Pstrokonie, Rembieszów, Wielka Wieś, Rychłocice, Konopnica, Radoszewice.

Potem miała rozgałęzić na lewo przez Łyżiki, Lipie, Danków, Zagórze, Kłobuck aż do Częstochowy gdzie miała się łączyć koleją herbowską i wiedeńską. Po prawo zaś miała iść Parzymiechy, Rudniki, Jaworzno do granicy Pruskiej w Praszce.Od Osjakowa miała przez Nową Wieś, Wieluń, Łyskornię, Czastary, Ochędzin do granicy pruskiej w Wieruszowie.

Mapa linii warszawsko-kaliskiej

Bilety

Terminy wartość biletów w tamtych czasach określały koleje żelazne a zatwierdzał Ministerstwo Komunikacji. Bilety dawały prawo na przejazd w wagonie określonej klasy wskazywane pasażerowi kiedy tego zażądał. Jeżeli nie było miejsca w wagonie określonej klasy to przyznawało się miejsce w wagonie o wyższej klasie. Jeżeli jednak nie było miejsca w wagonie wyżej klasy to pasażerowi przysługiwało prawo na wymianę biletu niższej klasy bądź zrzec się biletu i oddanie biletu i zwrot pieniędzy za bilet i bagaż. W braku miejsc wolnych przysługiwało pierwszeństwa do miejsca siedzącego nad pasażerem nowym. Pasażer jadący na gapę musiał zapłacić podwójną opłatę przewozową. Podwójną kwotę płacił także pasażer który przejechał stacje docelową i nie wysiadł. Jeśli pasażer nie zdążył nabyć biletu albo pasażer dowiódł agentowi kolei że bilet zgubił nie stosowało się prawo podwójnej opłaty. Brak posiadanego biletu pozwalał na przejechanie do stacji następnej gdzie można było zakupić bilet. Jeżeli pasażer nie chce zapłacić podwójnej opłaty za przejazd bez biletu to konduktor wyzywa żandarma bądź zawiadowca usuwa pasażera z pociągu. Nie powinno się usuwać pasażera na stacjach znajdujących się z daleka od miast i wsi. Stacje na których nie dozwolono usuwać pasażerów określa minister komunikacji.

Cena biletów z dworca w Warszawie

Dokąd	II klasa	III klasa
Sochaczew	1 rubel 08 kopiejek	72 kopiejek
Łowicza	1 rubel 62 kopiejek	1 rubel 08 kopiejek
Zgierza	2 ruble 61 kopiejek	1 rubel 74 kopiejek
Łodzi	2 ruble 84 kopiejek	1 rubel 89 kopiejek
Łasku	3 ruble 45 kopiejek	2 ruble 30 kopiejek
Sieradza	3 ruble 80 kopiejek	2 ruble 53 kopiejek
Kalisza	4 ruble 47 kopiejek	2 ruble 98 kopiejek

Dzieci

Pasażer mógł przewieźć jedno dziecko bezpłatnie w wieku do 5 lat jeżeli nie zajmowało oddzielnego miejsca. Jeśli pasażer miał więcej dzieci to za kolejne pobierało się opłatę. Oplata za dziecko nie powinna przekraczać połowy ceny bilety osoby dorosłej. Każdy pasażer miał możliwość przewozu pakunku ręcznego który był małej objętości i mógł bez trudu pomieścić w powozie osobowy.

Bagaż

Bagażem był pakunek pasażera wysyłany za określoną opłatę w brankardzie tego pociągu którym jedzie pasażer. Bagażem mogły być przedmioty opakowane w kufry, walizki, kosze, tłomczoki, pudełka do kapeluszy, małe skrzynki itp. Opakowania. Większe bagaże takie jak beczki i skrzynie mogły być przewozowe jedynie za zgodą zawiadowcy stacji. Stopień dokładności opakowania bagażu określał przedstawiciel policji żandarmsko-kolejowej, nadkonduktorzy pociągu. Nieścisłości opakowania musiał poprawić właściciel bagażu, bądź przedstawić deklaracje stanu opakowania. Nie pozwala przewozić pakunków łatwo zapalnych mogących uszkodzić bagaże innych pasażerów lub spowodować straty kolei żelaznej. Nie wolno było przewozić materiałów wybuchowych, nabitej broni, zwierząt, przedmiotów wydzielających nieprzyjemna woń.