W końcówce XIX wieku na ziemi wieluńskiej znajdowała się najgęstsza sieć szkół parafialnych. Duży wkład w rozwój szkolnictwa mieli pijarzy, którzy w 1691 r. założyli kolegium, istniało ono obok istniejącej szkoły miejskiej w Wieluniu. W okresie Księstwa Warszawskiego nadzór nad szkołą przejęła Izba Edukacji, zmieniając ją w szkołę ponad wydziałową. Pijarzy zarządzali szkoła do 1832 roku, po czym zmieniono ją w szkołę obwodową. Wykładowcami w szkole byli:
| Imię i Nazwisko | Informacje |
| Ignacy Przybylski | autor podręcznika matematycznego, wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego |
| Kazimierz Haliszewski | członek Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych, auto wielu książek z zakresu mitologii, etnografii, archeologii, historii, literatury, wykładał literaturę polską, historie powszechną i język francuski |
| Cyprian Leonowicz | nauczyciel literatury polskiej |
| Józef Herman Osiński | wykładowca Warszawskiej Collegium Nobilium autor praz z zakresu fizyki i metalurgii, wykładał fizykę |
| Józef Zadzowski | późniejszy profesor Uniwersytetu Warszawskiego, autor prac z zakresu fizyki, wykładał fizykę i matematykę |
| Zygmunt Linowski | rektor, pisarz, kaznodzieja wychowanek Warszawskiego Collegium Nobilium, autor pism pedagogicznych |
Szkoła reprezentowała sobą wysoki poziom nauczania, kończyło ja około 100 osób rocznie: w 1823 r. 141 osób, w 1838 – 137, w 1839 – 138. W 1858 r. doszło do wielkiego pożaru Wielunia, co spowodowało rozproszenie się uczniów po innych miastach.
W ramach represji po powstaniu styczniowym władze zamknęły szkołę w roku 1865.
Szkoły, jakie funkcjonowały w Wieluniu do roku 1906:
| Szkoła | Inne |
| 4 klasowa szkoła żeńska II Stopnia | Leopolda Brgoszewskiego i Iwana Borisenko |
| Dwie 1-klasowe szkoły żeńskie | nauczycielki Anna Łapina i Stanisława Nasalska |
| 1 klasowa szkoła koedukacyjna | nauczyciel Juliusz Menke |
| 2-kalowa szkoła koedukacyjna | nauczycielka Eugenia Borisenko |
| 1 klasowa szkoła rzemieslnicza | nauczyciel Leopold Bigoszewski |
W szkołach tych uczono w języku rosyjskim.
Szkoła średnia
Po roku 1905 odwilży oraz zmian podejścia władz carskich od ludności polskiej pozwolono na ponowne otworzeni szkoły średniej. Dnia 12.10.1905 roku z inicjatywy Adolfa Kokczyńskiego w Wieluniu zorganizowano wiec mieszkańców zainteresowanych otworzenie szkoły średniej.
W wyniku dyskusji postanowiono otworzyć w Wieluniu prywatną szkołę realną 4 klasową z jeżykiem nauczania polskim. W ciągu 14 dni zebrano 3120 rubli, władze miejskie zobowiązały się zebrać 2000 rubli a ziemianie 8000 rubli na rzecz szkoły.
Członkami rady nadzorczej szkoły zostali Zygmunt Werynko – Darewski właściciel Chotowa, Kazimierz Białobrzeski starszy rachmistrz kasy powiatowej oraz ksiądz Adam Kukulski.
Wpisowe do szkoły dla 1 roku wynosiło 30 rubli natomiast do klas wyższych 40 rubli. Rodzice osób, które nie stać było na wpisowe, mogli być zwolnieni z obowiązku opłaty. Pierwszym dyrektorem szkoły został Jakub Huisson, francuz leśnik, przyrodnik zajmujący się naukami rolniczymi. Uroczyste otwarcie szkoły nastąpiło 15.01.1906 roku.
Grono nauczycielskie:
| Nazwisko i imię | Przedmiot |
| Stanisława Kaczkowska | język polski, francuski |
| Bonifracy Szperling | matematyka, język niemiecki |
| Jan Białkiewicz | geografia, język niemiecki |
| Jakub Huisson | przyroda, rysunki |
| Roman Krzemieński | język polski , rosyjski, matematyka, kaligrafia |
| Eugeniusz Korowobin | język rosyjski, historia, geografia Rosji |
| Ks. Władysław Wilczyński | łacina |
| Ks. Jan Podorowski | religia |
W pierwszym roku było 21 uczniów. Byli to:
Bojkowski Tadeusz, Grabiński Antoni, Grabiński Mieczysław, Grabiński Wacław, Pryposiński Stanisław, Kaczkowski Józef, Kamiński Wacław, Kamiński Henryk, Krzyżanowski Mieczysław, Lipiński Józef, Łebkowski Tadeusz, Mijakowski Kornel, Mierzejewski, Mierkasz Jan, Obersztyn Kazimierz, Ojrzyński Kazimierz, Pawelski Stanisław, Saganowski Stefan, Szczurek H., Szper Stanisław, Wróblewski Feliks.
Uczniowie nosili czarne mundurki z niebieskimi wypustkami przy stojących niebieskich kołnierzach z 2 srebrnymi paskami oraz odpowiednie czapki i płaszcze.
Polska macierz szkolna.
W 1906 roku w Wieluniu powstał oddział Polskie Macierzy szkolnej, którego prezesem został Kazimierz Białobrzeski. Macierz wzięła pod opiekę szkołę średnią i starała się zapewnić jej byt materialny. Z jej inicjatywy zorganizowano Wieluniu w końcu 1906 roku loterię i raut z przeznaczeniem dochodów na pomoc dla niezamożnych uczniów szkoły. Dochód z imprezy wyniósł 800 rubli.
(..) szerszego ogółu społeczeństwa, które ukochawszy szczerze swojego beniamina, tj. polską szkołę, dla niej niczego nie żałuje (..).
Korespondent Gazety Kaliskiej
Prócz organizowania loterii na rzecz utrzymania szkoły i uczniów można było tworzyć zapisy w testamencie np. Kazimierz Myszkowski właściciel dóbr Galewice B. w testamencie sporządzonym w 1906 roku zapisał 3 stypendia po 250 rubli rocznie dla „biednych, dobrych obyczajów i dobrze uczącym Polakom katolikom Czteroklasowej Szkoły Polskiej w Wieluniu”. O stypendium decydował Komitet stypendialny im . Kazimierza Myszkowskiego, w którego skład wchodzili:
- Prezes Rady Towarzystwa Wzajemnego Kredytu w Wieluniu
- Sędzia gminy w jurysdykcji której znajdowały się Galewice B.
- Proboszcz parafii
Podobny zapis znajdował się w testamencie byłego prezydenta Józefa Zagusia.
W 1907 roku przy szkole średniej otworzono bursę uczniowie za kwaterunek i wyżywienie płacili miesięcznie 8 rubli oraz mieli zapewnione pomoc nauczyciela, które na stale mieszkał w bursie. Powstanie bursy szkoła zawdzięczała Zygmuntowi Werynk–Darwnskiemu, który przeznaczył na ten cel majątek ruchomy po swojej zmarłej zonie Adeli. Bursa miała nosić jej imię. Bursę otwarto 5.09. 1907 roku.
Gazeta Kaliska pisała o szkole jako o przykładzie od naśladowania pod względem organizacyjnym, wyposażania oraz pod względem pomocy w nauce. Jeden z pierwszych uczniów Mieczysław Grabiński pisze o szkole:
Pierwszym wkładem szkoły w życie kulturalne miasta był udział grupy uczni w wieczorze artystycznym urządzonym na rzecz Macierzy Szkolnej przez towarzystwo „Lutnia”. Osiem par w strojach krakowskich odtańczyło na scenie krakowiaka z przyśpiewkami, budząc powszechny zachwyt i entuzjazm wśród przybyłych na te imprezę mieszczan. Jedna z pierwszych przyśpiewek brzmiała „Otóż w Wieluniu jest już polska szkoła, ale przyznać muszę jeszcze bardzo goła.
Mieczysław Grabiński
W roczniku 1907-1908 w szkole uczyli:
| Nazwisko i imię | Przedmiot |
| J. Huisson | przyroda, rysunki, kaligrafia |
| Ks. H. Wilczyński | religia |
| J Krzysztofowicz | język rosyjski, historia, geografia, łacina |
| W. Białkiewicz | matematyka |
| J. Stankiewicz | język niemiecki |
| R Rzemiński | język rosyjski, język polski, arytmetyka, rysunek, kaligrafia |
| J Brudzińska | język polski |
W 1907 roku opuścił szkołę J. Husson przenosząc się do Warszawy. Nowym rektorem został Konrad Packiewicz.
Wraz z rozwiązaniem Polskiej Macierzy Szkolnej rozwiązano szkołę średnią. Konrad Packiewicz usilnie zabiegał o otwarcie nowej szkoły i stało to się w roku szkolnym 1908/09. Była to 4-klasowa szkoła realna o profilu handlowym. By utrzymać szkołę, powołano Towarzystwo Wpisów Szkolnych, gromadziło ono środki na pokrycie wpisowego dla niezamożnych uczniów, organizowało wraz z Wieluńskim Towarzystwem Muzyczny, przedstawienia amatorskie. W utrzymaniu szkoły pomagał także wieluński oddział Kaliskiego Towarzystwa Oświatowego. Od 1911 roku szkoła była szkołą 7-klasową realną o profilu handlowym, W roku 1913 dyrektorem został Włodzimierz Korab Kokowski.
Źródło:
Dr. Tadeusz Olejnik. Archiwum ZNP
